O'zbekiston qishki quyosh to'ntarishini kutib oldi – bugun 2024 yilning eng qisqa kuni.

Bu yilda qishki quyosh turg'unligi 09:20:30 universal muvofiqlashtirilgan vaqt (UTC) bo'yicha to'g'ri keladi. O'zbekistonda esa bu 14:20 Toshkent vaqti bilan sodir bo'ldi. Mamlakatda kun faqat 9 soat davom etadi.

Qishki quyosh turg'unligi – Shimoliy yarim sharida astronomik qishning boshlanishini anglatadigan muhim hodisa. Quyosh janubi-sharqda chiqadi, peshin vaqtida ufqdan eng past balandlikka ko'tariladi va g'arbda botadi, osmon bo'ylab eng qisqa arcni chizadi. Janubiy yarim shar davlatlari uchun bu astronomik yozning boshlanishini bildiradi: u yerda yorug' kun asta-sekin uzayishni boshlaydi.

Shimoliy kengliklarda, qutb doirasidan o'tgan joylarda, bugun qutb tunlari davom etmoqda – Quyosh ufqdan ko'tarilmaydigan noyob hodisa. Misol uchun, Rossiyaning Murmansk shahrida bu 2 dekabrdan 10 yanvargacha davom etadi va bu davrning eng yuqori nuqtasi quyosh turg'unligi kunlariga to'g'ri keladi. Sayoraning qarama-qarshi tomonida, Antarktidada, bu vaqtda qutb kunduzi hukm suradi va Quyosh 24 soat davomida ufqdan botmaydi.

Shuni ta'kidlash joizki, qishki quyosh turg'unligi sanasini birinchi bo'lib Yuliy Sezar hisoblab chiqgan bo'lib, u 25 dekabrni yuliy taqvimida hisoblash nuqtasi sifatida belgilagan. Biroq, vaqt o'tishi bilan hisob-kitoblardagi noaniqliklar tufayli sanalar siljidi. 1582 yilda g'irgoriy taqvimi quyosh turg'unligini 21–22 dekabrga belgiladi.

Ko'plab xalqlarda bu vaqt uchun o'z an'analari mavjud. Masalan, slavyanlar qadimda bu kunni yangi Quyoshning tug'ilishi sifatida nishonlashgan. Odamlar olov yoqib, kolyadalar aytishgan, bashorat qilishgan va ziyofatlar o'tkazishgan, qorong'u kuchlarni quvib chiqarish va quyoshni qayta tug'ilishiga yordam berish maqsadida. An'anaga ko'ra, bu kunda tilaklar qilingan, ular qog'ozga yozilgan va yoqilgan, ularning albatta amalga oshishiga ishonilgan.