O'zbekistonning tashqi savdo aylanmasi 59,4 milliard dollarni tashkil etdi.

Qozog'iston O'zbekistonning eng yirik tashqi iqtisodiy hamkorlaridan biri bo'ldi (Xitoy va Rossiyadan keyin). Bunga sabablar: umumiy chegaraning mavjudligi, MDH erkin savdo zonasidagi savdo, shuningdek, o'zaro iqtisodiy munosabatlarning liberallashtirilishi.

Hozirgi kunda O'zbekiston Respublikasi dunyoning 195 mamlakati bilan savdo aloqalarini olib bormoqda. Eng katta tashqi savdo aylanmasi Xitoy (19,0%), Rossiya (18,0%), Qozog'iston (6,5%), Turkiya (4,4%) va Janubiy Koreya (3,0%) bilan qayd etilgan.

Respublikaning tashqi savdo aylanmasi tuzilmasida Toshkent shahrining ulushi sezilarli darajada, bu 38,8% yoki 23,02 milliard dollarni tashkil etadi, eng kichik ulush esa 0,6% yoki 365,1 million dollarni tashkil etadi, bu esa Surxondaryo viloyatida qayd etilgan.

2023 yilning mos davri bilan solishtirganda, ko'rib chiqilayotgan davrdagi MDH mamlakatlarining tashqi savdo aylanmasi ulushi 3,0% ga oshdi va ularning umumiy ulushi 35,4% ni tashkil etdi.

O'zbekiston bilan savdo qilayotgan mamlakatlarning iqtisodiy o'sishi, bu davlatlar iste'molchilarining respublika eksportiga bo'lgan talabning oshishiga olib kelishi mumkin.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida boshqa mamlakatlarning tashqi savdo aylanmasi 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 3,0% ga kamaydi va umumiy tashqi savdo aylanmasining 64,6% ni tashkil etdi.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida O'zbekiston Respublikasining MDH mamlakatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 21,03 milliard dollarni tashkil etdi, ulardan eksport hajmi 8 266,2 million dollar, import hajmi esa 12,76 milliard dollarni tashkil etdi.

MDH erkin savdo zonasidagi savdo O'zbekistonning umumiy tashqi savdo aylanmasiga ijobiy ta'sir ko'rsatmoqda. MDH mamlakatlari bilan eng katta tashqi savdo aylanmasi Rossiya (50,8%), Qozog'iston (18,3%) va Turkmaniston (5,1%) bilan qayd etilgan.

Ko'rib chiqilayotgan davrda O'zbekiston Respublikasining Yevroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi mamlakatlari bilan tashqi savdo aylanmasi 15,95 milliard dollarni tashkil etdi, ulardan eksport hajmi 5,36 milliard dollar, import hajmi esa 10,58 milliard dollarni tashkil etdi.

Shuni ta'kidlash joizki, Yevroosiyo Iqtisodiy Ittifoqi (Rossiya, Belarus, Qozog'iston, Armaniston va Qirg'iziston) davlatlari o'rtasida tovarlar va xizmatlarning erkin harakati, migrantlar va kapital harakati uchun yagona bojxona tizimi bilan umumiy iqtisodiy hudud shakllandi.

Eksportchilar soni 7 251 taga yetdi, tovarlar va xizmatlar eksporti hajmi 17,6 milliard dollarni (nominal oltin tashqari) tashkil etdi va 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 16,9% ga oshdi.

Eksport tuzilmasida tovarlar 73,4% ni, ulardan boshqa tovarlar 27,7%, sanoat tovarlari 16,0%, oziq-ovqat mahsulotlari va jonivorlar 8,1%, kimyoviy moddalar va shunga o'xshash mahsulotlar 6,2% ni tashkil etadi.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida MDH mamlakatlarining eksport ulushi 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 1,9% ga oshdi.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida tovarlar va xizmatlar eksportidagi asosiy hamkorlarimizga Rossiya, Xitoy, Qozog'iston, Turkiya, Afg'oniston, Frantsiya va Tojikiston kiradi. Ularning umumiy eksport hajmidagi ulushi 40,5% ni tashkil etdi.

Respublika eksport tuzilmasida Toshkent shahrining ulushi sezilarli bo'lib, bu 20,7% yoki 5 milliard dollarni tashkil etadi, eng kichik ulush esa Jizzax viloyatida 0,8% yoki 184,2 million dollarni tashkil etadi.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida 1 899,0 ming tonna meva-sabzavot mahsulotlari eksport qilindi, bu 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 16,6% ga (269,9 ming tonna) oshdi.

Ko'rib chiqilayotgan davrda meva-sabzavot mahsulotlari eksport hajmi 1,41 milliard dollarni tashkil etdi (2023 yilning mos davri bilan solishtirganda o'sish sur'ati 30,0% ni tashkil etdi). Umumiy hajmda eksport 5,8% ni tashkil etdi.

Meva-sabzavot mahsulotlari eksportining asosiy bozorlariga Rossiya (42,1%), Qozog'iston (12,7%), Pokiston (12,6%) va Afg'oniston (8,0%) kiradi.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida meva-sabzavot mahsulotlari eksportining eng katta hajmi Rossiyaga (umumiy meva-sabzavot mahsulotlari hajmining 42,1%) to'g'ri keladi, bu esa Pokistondan eksport hajmidan 3,4 barobar ko'pdir.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida to'qimachilik mahsulotlari eksporti 2,65 milliard dollarni tashkil etdi, bu esa umumiy hajmning 10,9% ni tashkil qiladi va 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 6,4% ga kamaydi.

To'qimachilik mahsulotlari eksport tuzilmasida asosiy ulushni ip (43,3%) va tayyor to'qimachilik buyumlari (39,2%) tashkil etadi.

Yurtimizda yangi ishlab chiqarish texnologiyalari va zamonaviy uskunalarni keng qo'llash, shuningdek, sifatni boshqarish tizimini joriy etish natijasida mehnat unumdorligi oshmoqda, bu esa tayyor mahsulotlarning jahon bozorlarida o'z o'rnini topishiga imkon bermoqda.

2024 yilning yanvar-noyabr oylarida xizmatlar eksporti hajmi 6,43 milliard dollarni tashkil etdi, bu umumiy savdo eksportining 26,6% ni tashkil qiladi va 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda 33,4% ga oshdi.

Xizmatlar eksporti tarkibida asosiy ulushni sayohatlar (turizm) (48,6%), transport xizmatlari (36,7%), telekommunikatsiya, kompyuter va axborot xizmatlari (8,2%), boshqa biznes xizmatlari (3,1%) tashkil etadi. Shu bilan birga, boshqa xizmatlarning eng katta ulushi (3,4%) moliya xizmatlari (1,0%), sug'urta va pensiya ta'minoti xizmatlari (0,9%), qurilish xizmatlari (0,6%) va boshqalar hisoblanadi.

Hisobot davrida import 35,14 milliard dollarni tashkil etdi (2023 yilning yanvar-noyabr oylariga nisbatan o'sish sur'ati 3,0% ni tashkil etdi). Uning tuzilmasida asosiy ulushni mashinalar va transport uskunalari (34,6%), sanoat tovarlari (15,7%), shuningdek, kimyoviy moddalar va shunga o'xshash mahsulotlar (12,2%) tashkil etadi.

Tovarlar importining dinamikasini tahlil qilish shuni ko'rsatdiki, 2024 yilning yanvar-noyabr oylarida 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda tovarlar importi 75,5 million dollar oshdi va 31,89 milliard dollarni tashkil etdi, xizmatlar importi esa 3,25 milliard dollarni tashkil etdi.

MDH mamlakatlaridan import ulushi 2023 yilning mos davri bilan solishtirganda